- De Tweede Kamer wil na de schrik van de Russische invasie van Oekraïne het defensiebudget fors verhogen.
- De militaire top waarschuwde al voor de oorlog voor de ‘zorgwekkende staat’ waarin de Nederlandse krijgsmacht verkeert.
- Business Insider laat zien hoe het huidige defensiebudget wordt besteed en waar de mogelijke extra miljarden naartoe moeten.
- Lees ook: Duitsland schroeft defensiebudget op: welke landen zitten op de NAVO-norm van 2% van het bbp?
De Russische invasie van Oekraïne heeft het Nederlandse defensiebeleid volledig op z’n kop gezet. Waar tientallen jarenlang werd bezuinigd op de krijgsmacht en vanaf 2014 weer mondjesmaat een beetje meer werd geïnvesteerd, wil de Tweede Kamer nu een forse verhoging van de defensiebegroting.
In het regeerakkoord was al afgesproken dat Defensie er structureel 3 miljard euro bij gaat krijgen, maar daarmee haalt Nederland nog steeds de NAVO-eis niet om minimaal 2 procent van het nationaal inkomen aan defensie te besteden.
Vanwege de schrik over de oorlog in Oekraïne wordt nu op verzoek van zowel linkse als rechtse partijen onderzocht of het budget verder omhoog kan. “Ik denk dat iedereen hier in het Parlement naïef is geweest, wij hebben misschien te weinig uit willen geven aan Defensie”, erkende GroenLinks-leider Jesse Klaver na een debat kort na het begin van de oorlog.
Minister Kajsa Ollongren van Defensie zegde toe “in kaart te gaan brengen welke extra stappen”er nodig zijn om de uitgaven dichterbij de NAVO-norm te brengen. “De huidige oorlog in Oekraïne laat zien dat de dreigingen reëel en dichtbij zijn”, zo stelde ze.
Of het gaat lukken het extra geld te vinden is nog maar de vraag, omdat er mede vanwege de torenhoge inflatie forse tegenvallers zijn op de totale Rijksbegroting.
Vorig jaar luidde de militaire top al de noodklok over de zorgwekkende staat van de krijgsmacht: “Geen schepen om grenzen rond Europa te bewaken. Te weinig vaartuigen om explosieven in de Noordzee te ruimen, terwijl die een groot gevaar vormen voor onder meer de visserij. Nul jachtvliegtuigen om snel in te zetten voor verdediging van bijvoorbeeld het NAVO-grondgebied. Schaarste in de IT, gebrekkig materieel en personeelstekorten”, zo waarschuwden de commandanten van de marine, landmacht, luchtmacht en marechaussee.
Meest schrijnende voorbeeld van de problemen was dat militairen bij oefeningen ‘pang pang’ moesten roepen, vanwege een groot gebrek aan munitie, zo bleek in 2015.
Hieronder behandelen we staat van Defensie in vier punten:
1) Besteding defensiebudget
In 2022 is er 12,5 miljard euro gereserveerd voor Defensie. Waar gaat dat dan allemaal naartoe?
Zoals te zien in de infographic hierboven, wordt het grootste deel van het defensiebudget besteed aan personeelsuitgaven: salarissen, pensioenen en medische zorg voor militairen.
Daarnaast wordt ruim een kwart van het budget besteed aan investeringen en 14 procent aan de instandhouding van de krijgsmacht.
Aan de daadwerkelijke inzet van militairen wordt maar 2 procent van het totale budget uitgegeven.
2) Verdeling budget per krijgsmachtsonderdeel
De infographic hierboven geeft een overzicht van alle uitgaven van het Ministerie van Defensie.
Van het geld voor de verschillende krijgsmachtonderdelen gaat het grootste bedrag naar de landmacht: 1,4 miljard euro. De marine kan rekenen op 885 miljoen euro, de luchtmacht op 680 miljoen euro en de marechaussee op 486 miljoen euro.
In de infographic is goed te zien dat er heel veel geld gaat naar investeringen en instandhouding van het materieel, maar liefst 3,4 miljard euro.
Het gaat daarbij onder meer om pantserhouwitsers, gevechtstanks, terreinwagens, lanceerinstallaties, gevechtsvliegtuigen, gevechtshelikopters, transportvliegtuigen, luchtverdedigings- en commandofregatten, patrouilleschepen en onderzeeboten.
Klik hier voor een totaaloverzicht van al het materieel per 8 april 2022.
3) Verdeling personeel over onderdelen van de krijgsmacht
Er zijn in totaal 68.500 mensen in dienst bij Defensie, zowel militairen, burgers als reservisten.
De landmacht is het grootste krijgsmachtonderdeel: daar werken per 1 januari van dit jaar 21.326 mannen en 2.471 vrouwen.
Bij de marine werken 9.855 mannen en 1.583 vrouwen. De luchtmacht telt respectievelijk 7 .086 mannen en 1.132 vrouwen.
4) Besteding extra geld
De in het regeerakkoord afgesproken verhoging van het budget en de mogelijke extra miljarden waar Defensie naar kan uitzien vanwege de Russische dreiging, zijn uiteraard nog niet terug te zien op de begroting voor 2022.
Wel was er afgelopen jaar na Prinsjesdag al afgesproken dat er structureel 428 miljoen euro extra naar Defensie zou gaan. Dat gaat vooral naar onderhoudsachterstanden, de verduurzaming van het vastgoed en investeringen in ICT.
De nieuwe miljarden die mogelijk gevonden gaan worden, zullen onder meer moeten worden besteed aan tanks, vliegtuigen en wapens. Omdat dergelijke investeringen een lange aanlooptijd hebben, zullen ze niet direct heel veel concreets opleveren. "We zullen er wat betreft grote wapensystemen voor 2030 niet veel van merken, denk ik", zei defensie-expert Ko Colijn daar onlangs over tegen RTL Nieuws. "In die zin zijn we veel te laat. Nederland moet alles in het buitenland bestellen en staat daar in principe achteraan in de rij."
Ook zal het ondanks het beschikbare geld een hele klus worden om voldoende personeel aan te trekken, vanwege de krapte op de arbeidsmarkt en de vergrijzing.